Overkluizing

In de Raadsvergadering van 24 oktober 1909 wordt de overkluzing van het Kort Rapenburg besproken. Dit was gedaan om ruimte te maken voor de elektrische tram, die in dat jaar werd geopend tussen Leiden en Katwijk.

In Leiden is in 1910 een overkluizing gemaakt op het Kort Rapenburg, het gedeelte van de gracht tussen Noordeinde en Galgewater.De overkluizing bestond uit een betonnen plaat, die werd ondersteund door ijzeren balken en palen. De plaat was bedekt met klinkers en had aan beide zijden een trottoir. De overkluizing was ongeveer 100 meter lang en 15 meter breed. De tramrails liepen over het midden van de plaat. Aan de kant van het Noordeinde was een brug aangelegd over de gracht, die aansloot op de overkluizing. Aan de kant van het Galgewater was een sluis aangelegd om het waterpeil te regelen.

1910 werken aan de overkluizing met op de achtergrond Molen de Valk.

De overkluizing van het Kort Rapenburg was destijds een controversieel project, dat veel protesten en bezwaren opriep bij de omwonenden en de liefhebbers van het historische stadsbeeld. Zij vonden dat de overkluizing het karakter en de schoonheid van de gracht aantastte en dat er betere alternatieven waren om de tram te laten rijden. Zij voerden ook aan dat de overkluizing schadelijk was voor de waterkwaliteit en de flora en fauna in de gracht. Zij spanden verschillende rechtszaken aan om de overkluizing te voorkomen of te verwijderen, maar zonder succes.

In 1934 wordt een meters brede betonplaat over de constructie gelegd om voor de nodige versteving te zorgen.

In 1976 komt een eind aan het tramverkeer over het Kort Rapenburg. De tramlijnen worden omgebouwd tot buslijnen. De jaren hierna blijkt dat de constructie niet gebouwd is om de hoeveelheid verkeer doorgang te verlenen die er jaarlijks bij komt.

In de begin van de jaren tachtig is dit een van de belangrijkste verkeersknooppunten van de Leidse stad.

Restauratie van de overkluizing

Na 70 jaren van pappen en nathouden wordt op maandag 1 augustus 1983 begonnen aan “een constructie voor de eeuwigheid”. De restauratie van de overkluizing op het Kort Rapenburg. In de afgelopen jaren zijn met regelmaat grote stukken beton afgebrokkeld van de bestaande constructie waardoor de bewapening door het wegdek zichtbaar was. Nadat in juli van 1983 al bekend werd dat de kosten vele malen hoger zouden uitpakken dan verwacht (tenminste 1.3 miljoen gulden duurder) zijn de werkzaamheden toch daadwerkelijk begonnen.

In de afbeelding hier boven de dwarsdoorsnede van de overkluizing zoals die 1983 gemaakt is. Centraal in de tekening is de betonnen koker die het water van het Rapenburg zal verbinden met het Galgenwater. Een roeibootje kan net door de koker heen.

De restauratie werkzaamheden in de richting van het Rapenburg.

De restauratie werkzaamheden in de richting van het Galgenwater.

Nadat de restauratie afgerond was is ook het riool op het Kort Rapenburg in het geheel vervangen. Daarna wordt ook de Gijselaarsbank weer teruggeplaatst.